Gigantische kosten en financiële risico’s
De kosten voor het organiseren van de Olympische Spelen zijn enorm en lopen vaak uit de hand. De kosten voor de organisatie van Parijs 2024 liggen boven de achtmiljard euro, wat een verdubbeling is van de oorspronkelijke schattingen. Deze uitgaven worden grotendeels gefinancierd door uitzendrechten, sponsoren en belastinggeld opgebracht door de Franse bevolking. De vraag is wie er echt profiteert van deze enorme investeringen. Vaak zijn dat projectontwikkelaars en grote bedrijven, terwijl de gemiddelde bewoners weinig terugzien van deze uitgaven. Onderzoekers Bent Flyvbjerg en Allison Stewart (Universiteit van Oxford) hebben in 2012 aangetoond dat de kosten van de Zomerspelen sinds 1960 gemiddeld 179 procent hoger uitvallen dan oorspronkelijk begroot. Dat is niet nieuw, want tijdens de Olympische Spelen in Tokio 1964, ging in slechts twee jaar tijd de begroting 250 keer over de kop: van veertig miljoen gulden in 1962 naar ruim tien miljard in 1964.
Verdringing van kwetsbare groepen
Tijdens de voorbereidingen voor de Spelen in Parijs zijn 12.500 dak- en thuislozen uit de stad verwijderd en naar andere Franse steden gebracht. Voor hun voormalige slaapplekken zijn grote rotsblokken geplaatst om te voorkomen dat ze terugkeren. Dit soort maatregelen toont aan dat de belangen van de kwetsbare stadsbewoners ondergeschikt worden gemaakt aan het evenement. Ditzelfde gebeurde al eerder bij de Spelen in Seoul van 1988, daar werden ongeveer 720.000 mensen gedwongen te verhuizen om plaats te maken voor de Olympische infrastructuur. Kwetsbare groepen worden dus ondergeschikt gemaakt aan de organisatie van de Spelen. Wat zou de godfather van de Olympische gedachte, Pierre de Coubertin, daarvan hebben gevonden?
Ongebruikte faciliteiten
Investeringen in de Spelen moeten ook investeringen in de stad zijn, maar vaak is dat niet goed uitgepakt. Veel steden kampen na afloop van de Spelen met ongebruikte en vervallen faciliteiten. Daar zijn heel wat voorbeelden van. De Spelen van 2016 in Rio de Janeiro hebben de stad opgezadeld met verwaarloosde sportcomplexen en enorme financiële problemen. Athene (2004) kampt nog steeds met de gevolgen van kostenoverschrijdingen en een schuldenlast die heeft bijgedragen aan de economische crisis in Griekenland. Montreal (1976) kon pas in 2006 de enorme schuld afbetalen die het gevolg was van de fors overschreden kostenramingen. Als de steden dit van tevoren hadden geweten, was het ze dit dan waard geweest?
Barcelona 1992
Toch zijn er ook voorbeelden van steden die voordeel hebben gehad van het organiseren van de Olympische Spelen. Meest in het oog springend is Barcelona 1992. Die Spelen hebben de stad aanzienlijk getransformeerd. Zo’n 17% van het budget ging naar sportfaciliteiten. De overige 83% werd geïnvesteerd in stedelijke verbetering, zoals infrastructuur, openbare ruimtes en woningen. Het leidde tot een langdurige economische boost en verbeterde de internationale reputatie van Barcelona, door prachtige beelden van bijvoorbeeld schoonspringen met op de achtergrond de Sagrada Familia ontworpen door Antoni Gaudi. Barcelona is na de Olympische Spelen van 1992 uitgegroeid tot een toeristische toplocatie Dit is weliswaar grotendeels te danken aan de succesvolle stadsplanning, die sinds de dood van de Spaanse dictator Franco in 1975 aan de gang waren. De European Tour Operators Association (ETOA) schreef in 2006 dat deze ontwikkeling hoogstwaarschijnlijk ook zonder de Spelen zou hebben plaatsgevonden. Maar de Olympische Spelen van 1992 hebben zeker bijgedragen aan versnelling van de ontwikkelingen en de groei van het toerisme.
Oplossing
De volgende Olympische Spelen zijn in Los Angeles (2028) en daarna in Brisbane (2032). Vraag is welke steden nog belang hebben bij het organiseren van de Spelen. In kleinere landen als Nederland is het nauwelijks nog mogelijk of verantwoord. Zelfs voor steden als Rotterdam en Amsterdam, is het risico te groot en wegen de voordelen niet op tegen de nadelen. Willen we de Spelen in landen waar op z’n minst discussie is over de mensenrechten? Het risico bestaat dat er FIFA-achtige toestanden ontstaan en enkel nog steden als Doha (Qatar) of Riyad (Saoedi-Arabië) interesse tonen, zodat ze hun imago kunnen opvijzelen over de ruggen van sporters. Mijn oplossing is om de Spelen in de toekomst weer in Griekenland te organiseren. Een vaste plek zorgt voor verantwoorde investeringen en kan de druk op de bevolking beperken, omdat de infrastructuur is ingericht op vierjaarlijks bezoek van sporters en hun gevolg. Het voorkomt lastige politieke momenten, omdat een dictator goede sier wil maken of omdat in een organiserend land de mensenrechten worden geschonden. Het is ook beter voor het milieu, omdat de Spelen veel duurzamer kunnen worden georganiseerd.
Conclusie
Om vele redenen van sportieve, politieke en duurzame aard is het goed om op termijn de Olympische Spelen weer te organiseren in het land waar het allemaal begon, namelijk Griekenland. Kortom: Terug naar Olympia!